Otyłość nie tylko jest ważnym czynnikiem ryzyka wielu chorób przewlekłych, ale przyczynia się również do obciążeń psychologicznych i społecznych. Stygmatyzacja społeczna oraz niskie poczucie własnej wartości, to powszechne doświadczenia wielu osób borykających się z problemem otyłości. Badania wykazują, że utrata wagi nawet rzędu 10%, może potencjalnie przynieść korzyści zdrowotne, ukierunkowane na spadek ciśnienia krwi oraz poprawę gospodarki insulinowo-cukrowej. Jeśli mamy skutecznie pomagać w redukcji wagi, musimy zrozumieć konsekwencje psychologiczne i społeczne otyłości.

Uprzedzenie do otyłości

Dyskryminacja osób otyłych jest niezależna od płci, wieku czy grupy zawodowej, może dotykać ich w pracy, rodzinie czy sytuacjach towarzyskich. Dowody na stygmatyzację są bezpośrednio związane z systemem wartości i postawami prezentowanymi społeczeństwu w środkach masowego przekazu. Pomimo coraz bardziej popularnego ruchu „body positive” , media nadal ukazują nadwagę jako stan niepożądany i nieatrakcyjny. Negatywne podejście do tematu otyłości, nie jest niczym nowym.

W latach 60 zostały opublikowane ciekawe badania dotyczące postaw dzieci, wobec osób ukazanych na zdjęciach. Dzieci miały za zadanie przydzielić do zdjęć osób przymiotniki, opisujące osobę: przeciętną pod względem fizycznym, niepełnosprawną i otyłą. Do osoby otyłej dzieci przypisały cechy takie jak: lenistwo, głupota, kłamstwo, oszustwo. Badanie jest o tyle ważne, że pokazuje dwie cechy stygmatyzacji nadwagi. Z jednej strony ocenę wyglądu zewnętrznego jako nieatrakcyjny, z drugiej stygmatyzację cech charakteru wraz z obwinianiem za otyłość.

Poznawczo behawioralne cechy otyłości

Jednym z podstawowych założeń psychologii kognitywno-behawioralnej jest związek przyczynowy pomiędzy sposobem myślenia (proces poznawczy) , a czynami (zachowanie) . Ani proces poznawczy, ani czyny nie odgrywają dominującej roli. Ten właśnie związek pomiędzy myśleniem a działaniem, możemy przełożyć na niewłaściwe zachowania adaptacyjne, takie jak przejadanie się, prowadzące do wzrostu masy ciała. Celem wnikliwej oceny, jest uzyskanie jak największej ilości informacji o badanym zachowaniu i powiązaniach pomiędzy sposobem myślenia i zachowaniem danej osoby, w celu wyeliminowania źródła problemu. Większość osób z nadwagą próbowało już różnych sposobów zrzucenia wagi. Często próby te są skuteczne, ale po pewnym czasie waga znów wzrasta, co prowadzi do zniechęcenia. Ważne jest, aby zrozumieć czy dana osoba utożsamia otyłość ze swoim charakterem/stylem życia, czy jest to raczej problem behawioralny.

BED (binge eating disorder)

Zaburzenie odżywiania z epizodami niekontrolowanego objadania się, charakteryzuję się nawracającymi epizodami objadania się, bez zastosowania metod kontroli wagi (jak w bulimii). Otyłość nie stanowi kryterium rozpoznawania BED, to jest często związana z tym zaburzeniem.

Badania sugerują, że wsparcie społeczne u osób chorych ma pozytywny wpływ na szybsze zdrowienie. Wsparcie społeczne wiąże się również z powodzeniem w redukcji wagi. Niektóre osoby walczące z otyłością są szczególnie podatne na powtórne przybieranie na wadze, kiedy napotykają nawet na najdrobniejsze przeszkody, odwodzące ich od przestrzegania diety. Niewłaściwe zachowania adaptacyjne, często wiążą się z niedostatecznym radzeniem sobie ze stresem i niezdolnością do opanowania emocji. W takich sytuacjach warto zwrócić szczególną uwagę na to, aby uniknąć zastępowania jednego niewłaściwego zachowania adaptacyjnego kolejnym.